ಕಲರವ

ಚಂದ್ರಯಾನ ಜುಟ್ಟಿನ ಮಲ್ಲಿಗೆಯೇ?

– ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಪ್ರಸಾದ್

‘ಮನುಷ್ಯ ಚಂದ್ರನವರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಒಂದಿಶ್ಟು ಮಣ್ಣು ತಂದನೇ ವಿನಾ ಒಂದು ಹಿಡಿ ಬೆಳಕನ್ನು ತರಲಿಲ್ಲ’ – ವೀರಭದ್ರ ಚನ್ನಮಲ್ಲಸ್ವಾಮಿ.

ಭೂಮಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ಮೂರು ಮುಕಾಲು ಲಕ್ಷ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಚಂದ್ರನನ್ನು ಅಪ್ಪುವ, ಆತನ ಅಂಗಳದ ಮೇಲೆ ಇಳಿದು ಭಾರತದ ತಿರಂಗ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸುವ ಮುನ್ನ ಇಲ್ಲೇ ನಮ್ಮ ನೆಲದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ದೇಶವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ದಿಟ್ಟಿಸಿ ನೋಡೋಣ. ನೂರ ಹದಿಮೂರು ಕೋಟಿ ಮಂದಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಆರರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಹಿರಿಮೆಯಾಗಬಹುದಿತ್ತು. ಅತ್ಯಧಿಕ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಹೊಂದಿರುವ ಎರಡನೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಹೊತ್ತು ಮೆರೆಯಬಹುದಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಬಿರುದಿನ ಹೊಳಪನ್ನು ಮರೆ ಮಾಡುವ ಕಗ್ಗತ್ತಲ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇ ೪೧.೬ರಷ್ಟು ಮಂದಿ ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನುತ್ತದೆ ೨೦೦೫ರ ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವರದಿ. ಅಂದರೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ನಲವತ್ತೈದು ಕೋಟಿ ಮಂದಿಯ ದಿನದ ಸರಾಸರಿ ಆದಾಯ ೧.೨೫ ಡಾಲರ್(ಅಂದಾಜು ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ). ಒಂಭತ್ತನೆಯ ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗದ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ದೇಶದಲ್ಲಿ ೭.೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇಷ್ಟು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತಿದೆ.

ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿನ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ತೀವ್ರವಾದ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಸಿಕ್ಕುವ ಕುಡಿಯಲು ಯೋಗ್ಯವಾದ ನೀರನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ನಮಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಎಷ್ಟೋ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೊಡ ನೀರಿಗೆ ಮಹಿಳೆಯರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ ಗಟ್ಟಲೆ ಓಡಾಡಬೇಕು. ಇನ್ನು ಹಲವು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಮಟ್ಟ ಮುಟ್ಟಿರುವ ಫ್ಲೋರೈಡ್‌ಯುಕ್ತ ಅಂತರ್ಜಲ ಹಲವರ ಪ್ರಾಣಕ್ಕೆ ಕುತ್ತಾಗಿದೆ. ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ಅಂದಾಜಿಸಿದಂತೆ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಶೇ ೩೦ರಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪುನರ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಉಳಿದ ನೀರು ನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿದು ಸಮುದ್ರ ಸೇರಿ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತಿದೆ. ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಕೊಟ್ಟ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಏಳು ಲಕ್ಷ ಮಂದಿ ಅತಿಸಾರ ಬೇಧಿಯಿಂದ ಸತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಲುಷಿತವಾದ ನೀರು ಕಾರಣ ಎಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕಿಲ್ಲ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ ಜಾಗತಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಮೆರೆಯುವ ಉತ್ಸಾಹದಲ್ಲಿರುವ ನಾಯಕರುಗಳಿಗೆ, ಭಾರತದ ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹುಸಿ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರುವ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಈ ಸತ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ಇದ್ದಂತಿಲ್ಲ.

ದೇಶವೊಂದರ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನೇರವಾಗಿ ಅದರ ಶಕ್ತಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಗೆ, ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕವಾದದ್ದು ವಿದ್ಯುತ್. ನೀರಾವರಿ ಪಂಪ್‌ ಸೆಟ್‌ಗಳು, ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಬೃಹತ್ ಮಶೀನುಗಳು, ನಗರಗಳ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಎಲ್ಲವೂ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ತುತ್ತಿನಿಂದಲೇ ಜೀವ ತಳ್ಳುವಂಥವು. ಶೇ ೮ರ ಜಿಡಿಪಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ದೇಶ ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಕಟು ಸತ್ಯ ಕಾಣುವುದೇ? ಈಗಾಗಲೇ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ೧ ಲಕ್ಷ ನಲವತ್ತೈದು ಸಾವಿರ ಮೆಗಾ ವ್ಯಾಟುಗಳಿದ್ದರೂ ನಮಗೆ ಆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಹಾಗೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೂ ಭವಿಷ್ಯತ್ತಿನ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿಭಾಯಿಸುವುದು ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆಯೇ ನಾವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಅಮೇರಿಕಾದೊಂದಿಗೆ ಅಣು ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಅಣು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗಲು ಇನ್ನೂ ಕನಿಷ್ಠ ಹತ್ತು ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು. ಅದರ ಉತ್ಪಾದನೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ವೇಳೆಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಎಷ್ಟು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಜಿಗಿದಿರುತ್ತದೆ ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ… ನಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಕವಾದ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆ ಮಾಡಲು ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಮಿಲೇನಿಯಂ ನಗರ ಎಂದು ಹೆಸರು ಪಡೆದ ಬೆಂಗಳೂರಿನಂತಹ ನಗರಗಳು ಸಹ ಲೋಡ್ ಶೆಡ್ಡಿಗಿನಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿಲ್ಲ. ಹೀಗಿರುವಾಗ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ, ವಿದ್ಯುತ್, ಸಾರಿಗೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಜನರಿಗೆ ಯಾವ ಕೊರತೆಯನ್ನೂ ಮಾಡದೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿ ಬೊಜ್ಜು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಕೂತಿರುವ ಅಮೇರಿಕಾ, ಬ್ರಿಟನ್ ನಂತಹ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಸ್ಸಿಗೇಕೆ ಇಷ್ಟು ಪೈಪೋಟಿ?

ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿದ್ದರೂ ಇಸ್ರೋದ ಉಪಯುಕ್ತತೆಯನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಹಾರಿಸಿಬಿಟ್ಟ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ನೆರವಿನಿಂದಲೇ ಮೊಬೈಲ್ ಕ್ರಾಂತಿಯಾಗಿರುವುದು, ದೂರ ದರ್ಶನ, ದೂರ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ನಾವಿಷ್ಟು ಪ್ರಗತಿ ಕಾಣುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರುವುದು. ಅಲ್ಲದೆ ಇಸ್ರೋದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅನೇಕ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳು ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡರಿಯದಷ್ಟು ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿದೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಜಾಡಿನಲ್ಲೇ ನಾವು ಚಂದ್ರಯಾನ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ನಮಗೆ ನಿರಾಶೆ ಕಾಡುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರಯಾನದಿಂದ ದೇಶಕ್ಕೆ ಉಪಯೋಗವಾಗಬಹುದಾದದ್ದು ಏನೂ ಇಲ್ಲ. ಇಸ್ರೋ ಈಗ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಪ್ರೋಬ್ ಇಳಿಸಿದೆ. ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು ಅಮೇರಿಕಾ, ರಷ್ಯಾಗಳು ಅವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಮಾಡಿದೆ. ಚಂದ್ರನ ಬಗೆಗಿನ ಕೂಲಂಕುಶವಾದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಅಮೇರಿಕಾ, ರಷ್ಯಾ, ಯುರೋಪ್,ಚೀನಾ, ಜಪಾನುಗಳು

ಕೈಗೊಂಡಿವೆ. ಅಮೇರಿಕ ಹಲವು ಬಾರಿ ಮನುಷ್ಯನನ್ನೇ ಚಂದ್ರನ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಓಡಾಡಿಸಿದೆ. ಹೀಗಿರುವಾಗ ಅವರು ಐವತ್ತು ಅರವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ನಾವು ಈಗ ಇಷ್ಟು ಖರ್ಚು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮಾಡುವುದು ಎಂಥಾ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ? ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಇಳಿಸುವುದು ಚಂದ್ರಯಾನದ ಮುಂದಿನ ಯೋಜನೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಜೆಗಳ ಬದುಕನ್ನು ಹಸನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗದ ದೇಶ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಜೆಯನ್ನಿಳಿಸಿ ಬಂದರೆ ಪಡೆಯುವ ಕಿರೀಟವಾದರೂ ಎಂಥದ್ದು?

ಭಾರತ ಚಂದ್ರಯಾನವನ್ನು ಕೈಗೊಂದಿರುವುದಕ್ಕೆ ಭವಿಷ್ಯದ ಇಂಧನವಾದ ಹೀಲಿಯಂನ್ನು ಚಂದ್ರನಿಂದ ತರುವುದು ಒಂದು ಕಾರಣ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ‘ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿನ ಒಟ್ಟೂ ಖನಿಜ ಇಂಧನಕ್ಕಿಂತ ಹತ್ತು ಪಟ್ಟು ಶಕ್ತಿ ಚಂದ್ರನ ನೆಲದಲ್ಲಿದೆ’ ಎಂದು ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಇದು ಮತ್ತೊಂದು ಮರೀಚಿಕೆಯಾಗಲಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಂಕಣಕಾರರಾದ ನಾಗೇಶ್ ಹೆಗಡೆ.

“ ಚಂದ್ರಶಿಲೆಯನ್ನು ೮೦೦ ಡಿಗ್ರಿ ಸೆ.ಗೆ ಕಾಯಿಸಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಹೀಲಿಯಂ ೩ ಅನಿಲ ಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ೨೦ ಕೋಟಿ ಟನ್ ಅನಿಲವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸುಮಾರು ೨೦ ಕೋಟಿ ಟನ್ ಶಿಲಾಧೂಳನ್ನು ಕೆಂಪಗೆ ಕಾಯಿಸಬೇಕು.

ಅದನ್ನು ಕಾಸಲೆಂದು ಇಲ್ಲಿಂದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲನ್ನು ಒಯ್ಯಲಂತೂ ಸಾಧ್ಯ ಇಲ್ಲ. ಅದೇನೇ ಮಾಡಿದರೂ ಅಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಶಕ್ತಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅದಕ್ಕೆಂದು ವ್ಯಯಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಯಾರಿಗೆ ಹೇಳೋಣ ಇದನ್ನೆಲ್ಲ? ಅದೆಲ್ಲ ಕೈಗೆಟಕುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಉಳಿದೀತೆ? ಅದಿರಲಿ: ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಹೊರಟು ಎಂದೋ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ಹಳಸಲು ಶಕ್ತಿಯೇ ಏಕೆ ಬೇಕು? ಗಾಳಿ, ಬಿಸಿಲು, ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ನಿತ್ಯವೂ ಸಿಗುವ ತಾಜಾ ಚೈತನ್ಯ ಇಂದಿನ ನಾಯಕರಿಗೇಕೆ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲ?”

ಧರ್ಮವನ್ನು ಜನತೆಯ ಅಫೀಮು ಎಂದು ಕರೆದ ಕಾರ್ಲ್ ಮಾರ್ಕ್ಸ್. ಆದರೆ ಇಂದು ವಿಜ್ಞಾನವೂ ಸಹ ಅದೇ ರೀತಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದು ವಿಪರ್ಯಾಸ. ನಮ್ಮ ದಿನನಿತ್ಯದ ಜಂಜಡಗಳು, ಅವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಅಭದ್ರತೆಗಳು, ಅನನುಕೂಲಗಳು, ಅದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಮರೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಇಂತಹ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಚಪ್ಪರಿಸಿಕೊಂಡು ಮೆಲ್ಲುವುದು ನಮಗೆ ರೂಢಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ನಮ್ಮ ದೇಶ ೨೦೨೦ಕ್ಕೆ ಸೂಪರ್ ಪವರ್ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಓದುತ್ತಾ ಎರಡು ತಾಸಿನಿಂದ ಕಾಣೆಯಾದ ಕರೆಂಟಿಗಾಗಿ ಕೆಇಬಿಯನ್ನು ಶಪಿಸುತ್ತಾ, ಗುಂಡಿಬಿದ್ದ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಕುಲುಕುತ್ತಾ ಆಫೀಸು ತಲುಪಿಕೊಳ್ಳುವುದು ದಿನಚರಿಯಾಗಿದೆ!

ಈ ಸಂಚಿಕೆಯ ಡಿಬೇಟಿನ ವಿಷಯ ದೇಶಪ್ರೇಮಿ V/s ವಿಶ್ವಮಾನವ. ದೇಶಪ್ರೇಮ ವಿಶ್ವಮಾನವತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತದೆಯೇ? ದೇಶಪ್ರೇಮವಿಲ್ಲದವ ವಿಶ್ವಮಾನವನಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೇ?

ದೇಶಪ್ರೇಮವಿಲ್ಲದವನು ಇಡೀ ವಿಶ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ದೇಶದಲ್ಲಿನ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸದವನು ಜಗತ್ತಿನ ಓರೆಕೋರೆಗಳನ್ನು ಸಮದೃಷ್ಠಿಯಿಂದ ಕಾಣಲಾರ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ  ಸುಪ್ರೀತ್.ಕೆ.ಎಸ್

ನಮ್ಮ ಆದರ್ಶಗಳು, ಕಲ್ಪನೆಗಳು ಎಷ್ಟೇ ಉದಾತ್ತವಾದರೂ ನಮ್ಮ ಹೃದಯ ಅಷ್ಟು ವಿಶಾಲವಾಗದೆ, ನಮ್ಮ ಗ್ರಹಿಕೆ ಅಷ್ಟು ಪಕ್ವವಾಗದೆ ಅವು ಯಥಾವತ್ತಾಗಿ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸರೋವರದ ನೀರು ಎಷ್ಟೇ ಶುಭ್ರವಾದರೂ, ಎಷ್ಟೇ ಸವಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ನಮ್ಮ ಪಾತ್ರೆ ಮಲಿನವಾಗಿದ್ದರೆ ನಮಗೆ ದಕ್ಕುವುದು ಮಲಿನವಾದ ನೀರೇ. ಚರಂಡಿಯಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯೇ ಹರಿದರೂ ಗಬ್ಬುನಾತವೇ ಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಆದರ್ಶಗಳ ಸಂಗತಿಯೂ ಇಷ್ಟೇ. ಎಷ್ಟೇ ಉತ್ತಮವಾದ, ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾದ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು, ಜೀವನ ಧ್ಯೇಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಸಹ ನಮ್ಮ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಅದು ಸಾಕಾರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಮಾಜದ ಸುಲಲಿತ ಆಡಳಿತಕ್ಕಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಶ್ರೇಣಿಕೃತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮನುಷ್ಯನ ಚೇತನವನ್ನೇ ತಿಂದುಹಾಕುವ ಕ್ರೂರ ಜಾತಿ ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಪ್ರೇಮ, ಸಹೋದರತೆಯನ್ನು ಬಿತ್ತಲು ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಧರ್ಮ ಬಾಂಬುಗಳನ್ನು ಸಿಡಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಎತ್ತರೆತ್ತರಕ್ಕೆ ಕೊಂಡಯ್ಯಲು ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ದೇವರುಗಳು ಶೋಷಣೆಯ ಸರಕಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಹಾಗೂ ದೇಶಪ್ರೇಮದ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

‘ದೇಶಪ್ರೇಮವೆಂದರೆ, ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ದೇಶವೊಂದೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂದು ನಂಬುವುದು’ ಎಂದು ಲೇವಡಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಜಾರ್ಜ್ ಬರ್ನಾಡ್ ಶಾ. ರಾಷ್ಟ್ರ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆ ವಿವಿಧ ಮನೋಭಾವದ, ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಸಂಸ್ಕಾರದ ಜನರು ಕಲೆತು ಒಂದಾಗುವುದಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗುವ ಬದಲು ಹೊರಗಿನವರೊಡನೆ ಹೋರಾಡಲು ಒಂದಾಗುವ ಗುಂಪಾಗುತ್ತಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯ ಕಲ್ಪನೆ ನಮ್ಮ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು, ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಸಂಕುಚಿತಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸ್ವಾರ್ಥವನ್ನು ಬಿತ್ತಿ ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ಹಲವರ ವಾದ. ಇವರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಮನುಷ್ಯನು ‘ವಿಶ್ವ ಮಾನವ’ನಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿ ನಿಂತ ತಡೆಗೋಡೆ. ಅದನ್ನು ಕುಟ್ಟಿ ಪುಡಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಮನುಕುಲದ ಏಳಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯ ಮಹತ್ವವೇನು ಎಂದು ಆಲೋಚಿಸುವ ಮೊದಲು ಆ ಕಲ್ಪನೆಯ ಆವಶ್ಯಕತೆ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಎಲ್ಲಿ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸೋಣ. ಮನುಷ್ಯ ಸಂಘ ಜೀವಿ ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ. ಆತ ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾಗಿ ಬದುಕಲಾರದೆ ತನ್ನದೊಂದು ಪರಿವಾರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಅಲೆದಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಆ ಪರಿವಾರದ ಸದಸ್ಯರಾದರು. ತನ್ನ ಏಳಿಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ, ತನ್ನ ಹಸಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಆಲೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದವನ ಪರಿಧಿಗೆ ಪರಿವಾರವೂ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ಪರಿವಾರದ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ, ಸೌಖ್ಯದ ರಕ್ಷಣೆ ಆತನ ಕರ್ತವ್ಯವಾಯಿತು. ಪರಿವಾರವೆಂಬುದು ಆತನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾಯಿತು. ಪರಿವಾರದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಲು ಸಿದ್ಧನಾಗುವಷ್ಟು ಗಾಢವಾಗಿ ‘ಪರಿವಾರ ಪ್ರಜ್ಞೆ’ ಆತನಲ್ಲಿ ಮನೆ ಮಾಡಿತು. ಹೀಗೆ ತಾನು, ತನ್ನದು ಎಂಬ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ತನ್ನವರು ಎನ್ನುವ ಆಯಾಮವೂ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ತನ್ನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದ ಪರಿವಾರದ ಇತರರಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗಬಾರದು ಎಂಬ ನಾಗರೀಕ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಬೆಳೆಯಿತು. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಸಹಜವಾಗಿ ತನ್ನ ಪರಿವಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಪೊಸೆಸಿವ್‌ನೆಸ್ ಕೂಡ ಬೆಳೆಯಿತು. ಇದರಿಂದ ಇತರ ಪರಿವಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವಲ್ಲಿ ಹಲವು ಅಡಚಣೆಗಳನ್ನು ಆತ ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಸದಾ ಅನುಮಾನ, ಅಭದ್ರತೆಯಲ್ಲೇ ನರಳುತ್ತಾ ತನ್ನ ಪರಿವಾರದ ಹಿತ ಕಾಯುವ ಕೆಲಸ ಅವನದಾಯಿತು.

ಕಾಲ ಚಲಿಸಿದಂತೆ ಪರಿವಾರಗಳೆಲ್ಲಾ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕಲೆತು ನಾಗರೀಕತೆಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು. ಗ್ರಾಮಗಳು ಮೈದಳೆದವು. ಅನೇಕ ಪರಿವಾರಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಕೈ ಜೋಡಿಸಿ ಗ್ರಾಮವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡವು. ಪರಿವಾರ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಪರಿಧಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಗ್ರಾಮವಾಯಿತು. ತಮ್ಮ ಗ್ರಾಮದ ಏಳಿಗೆಗೆ ಪರಿವಾರ ಅಥವಾ ಕುಟುಂಬವನ್ನೂ ಸಹ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಲು ಜನರ ಮನಸ್ಥಿತಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಗ್ರಾಮಗಳು ಸೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿ, ಅನೇಕ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಗುಂಪು ರಾಜ್ಯವಾಗಿ, ಹತ್ತಾರು ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಮೂಹ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯನ ಕಾಳಜಿ, ಆಲೋಚನೆಯ ಪರಿಧಿ ವಿಸ್ತಾರವಾಗುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಕ್ರಮೇಣ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಗಾಳಿಯನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ವಿಶಾಲವಾಗುವ ಬಲೂನಿನ ಹಾಗೆ ಮನುಷ್ಯನ ಹೃದಯ ವಿಶಾಲವಾಗಲು ಇವೆಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳು ಆವಶ್ಯಕವಾದವು.

ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದ ಒಳಿತು, ಸ್ವಹಿತಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲು ಎಂದೆನಿಸಿದಾಗಲಷ್ಟೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬ ಕುಟುಂಬದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಬಗೆಗೂ ಆದರವನ್ನು, ಸಮಭಾವವನ್ನು, ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ತಾಳಲು ಸಾಧ್ಯ.    ಹಾಗೆಯೇ ಗ್ರಾಮವು ತನ್ನ ಕುಟುಂಬಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದಾಗ ಕುಟುಂಬಗಳ ನಡುವೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಬಾಳುವ, ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ನಡೆಯುವ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಮುನ್ನಡೆದು ತಮ್ಮೆಲ್ಲಾ ವಿಂಗಡಣೆಗಳಿಗಿಂತ ದೇಶವೆಂಬುದು ದೊಡ್ಡದು ಎನ್ನುವುದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದಾಗ ಜನರು ತಮ್ಮೆಲ್ಲಾ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆ, ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ಮರೆತು ಒಂದಾಗುತ್ತಾರೆ.ಈ ಎಲ್ಲಾ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಏರುತ್ತಾ ಮನುಷ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾನೆ. ಇವುಗಳೆಲ್ಲಾ ಒಂದೇ ಏಣಿಯ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು. ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಪೂರಕವೇ ಹೊರತು ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲ. ಮೊದಲ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಎರಡನೆಯ ಮೆಟ್ಟಿಲನ್ನು ಹತ್ತುವುದಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರಿಯೇ ಹೊರತು ಎರಡನೆಯದನ್ನು ಹತ್ತದಂತೆ ತಡೆಯುವ ಕಂಟಕವಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಏಣಿಯ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ನಮಗೆ ಬೇಕಿರುವುದು ಇದೊಂದೇ, ಇದೇ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ, ಅತ್ಯುಚ್ಛವಾದದ್ದು ಉಳಿದವೆಲ್ಲಾ ಅನುಪಯುಕ್ತ, ಕೀಳು ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ಮೂರ್ಖತನವಲ್ಲದೆ ಮತ್ತೇನು?

ಒಂದೊಂದೇ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಏರುತ್ತಾ ಅತ್ಯುಚ್ಛ ಎತ್ತರವನ್ನು ತಲುಪಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅದು ಸಹಜವಾದ ಬೆಳವಣಿಗೆ. ಮೇಲೆ ಏರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದೇ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನಡೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಆಲೋಚಿಸುವಾಗ ತನ್ನ ಗ್ರಾಮದ ನೆನಪು ಮಸುಕಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿಸುವಾಗ ರಾಜ್ಯಗಳ ಐಡೆಂಟಿಟಿ ಅಳಿಸಿಹೋಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನಿಂತ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಮೇಲಿನ ಮೋಹದಿಂದ ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತು ಇದೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ. ನಾನು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಏರುವುದಿಲ್ಲ. ನನಗಿದೇ ಸಾಕು ಎಂದು ಕೂರುವುದು ನಿಜವಾದ ಸಂಕುಚಿತತೆ. ಸಂಕುಚಿತತೆಗೆ ಏಣಿಯ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಕಾರಣವಲ್ಲ, ಅದರ ಮೇಲಿನ ಮೋಹದಿಂದ ಅದನ್ನು ಕಚ್ಚಿಕೊಂಡು ನಿಂತವನ ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಕಾರಣ.

ಹೀಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಎಂದಿಗೂ ಮನುಷ್ಯನ ಚೇತನವನ್ನು ಬಂಧಿಸುವ ಸೆರೆಮನೆಯಾಗದು. ಆತ ವಿಶ್ವಮಾನವನಾಗಲಿಕ್ಕೆ ದೇಶಪ್ರೇಮ ಎಂದಿಗೂ ಮಾರಕವಾಗದು, ಬದಲಿಗೆ ಸಹಾಯಕವಾಗುವುದು.  ಆದರೆ ದೇಶಪ್ರೇಮವನ್ನು ಕೀಳಾಗಿ ಕಾಣುವವ ಎಂದಿಗೂ ವಿಶ್ವಮಾನವನಾಗಲಾರ!

ಈ ಸಂಚಿಕೆಯ ಡಿಬೇಟಿನ ವಿಷಯ ದೇಶಪ್ರೇಮಿ V/s ವಿಶ್ವಮಾನವ. ದೇಶಪ್ರೇಮ ವಿಶ್ವಮಾನವತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತದೆಯೇ? ದೇಶಪ್ರೇಮವಿಲ್ಲದವ ವಿಶ್ವಮಾನವನಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೇ?

ದೇಶಪ್ರೇಮವೆಂಬುದು ಯುದ್ಧಗಳ ತಾಯಿ. ದೇಶಪ್ರೇಮದಿಂದ ವಿಶ್ವ ಭ್ರಾತೃತ್ವ ಅಸಾಧ್ಯವಾದ ಸಂಗತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಪ್ರಸಾದ್.

ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳು ಆಟವಾಡಲು ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಕಲೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲೇ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಹತ್ತಾರು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆಟದ ಓಘದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಹೆಮ್ಮೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ತನ್ನದೇ ಕಲ್ಲುಗಳು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂದು ಇಬ್ಬರೂ ವಾದ ಮಾಡಲು ಶುರುಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಮೊದ ಮೊದಲು ಬಾಯಿಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಶುರುವಾಗುವ ಜಗಳ ಕೈಕೈ ಮಿಲಾಯಿಸುವ ಹಂತವನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಇಬ್ಬರೂ ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ದ್ವೇಷಿಸಲು ಶುರು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಒಬ್ಬ ಮತ್ತೊಬ್ಬನ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಕುತ್ತಾನೆ. ತನ್ನ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಸುಭದ್ರವಾದ ಬೇಲಿಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ತಾನು ಇಲ್ಲದಿರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಅಪಾಯವಾಗಬಾರದೆಂದು ಅವನ್ನು ಕಾಯಲು ಆಳುಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸುತ್ತಾನೆ. ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಕಾಯುವುದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣ ಬಿಟ್ಟವರನ್ನು ಮಹಾತ್ಮರು ಎಂದು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ.ಇಬ್ಬರೂ ವರ್ಷದ ಮುನ್ನೂರ ಅರವತ್ನಾಲ್ಕು ದಿನವೂ ಕತ್ತಿ ಮಸೆಯುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿದ್ದು ಒಂದು ದಿನ ದ್ವೇಷ ಮರೆತು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕಲೆತು ಆಟವಾಡುವ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಹೇಗಿದೆ, ಕಲ್ಪನೆ? ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ ಎನಿಸುತ್ತದೆಯಲ್ಲವೇ? ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬುದ್ಧಿವಂತ ಜೀವಿ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಮನುಷ್ಯರು ಘನಗಂಭೀರವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಇದೇ ಕೆಲಸವನ್ನೇ. ಇರುವ ಒಂದೇ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಇದು ತನ್ನದು, ಇದು ನಿನ್ನದು ಎಂದು ಗೀರುಗಳನ್ನೆಳೆದು ಪಾಲು ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ತನ್ನದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಇತರರದನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುವ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಈತನ ಈ ‘ಅತಿ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ’ಯಿಂದಲೇ ಜಗತ್ತು ಎರಡು ಮಹಾಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಕಾಳಗಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ತನ್ನ ಹೆಮ್ಮೆ, ಸ್ವಾರ್ಥ, ಆದರ್ಶ, ಸಿದ್ಧಾಂತ, ತತ್ವದ ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಮೈಮರೆತವನಿಗೆ ಇರುವ ಇದೊಂದೇ ಭೂಮಿ ಕೇವಲ ನಮಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇಡೀ ಜೀವ ಸಂಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು ಎಂಬುದು ಮರೆತುಹೋಗಿದೆ.
ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಯಾರ ಒಡೆತನವೂ ಇರಬಾರದು ಎಂಬ ತತ್ವ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು. ಒಡೆತನದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಬಂದಾಗಲೇ ಜಗಳಗಳು, ಬಲಾ ಬಲದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು, ಅಸಂಬದ್ಧ ಮೇಲಾಟಗಳು ನಡೆಯುವುದು. ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿ ಓಡಾಡಿಕೊಂಡು ಸಿಕ್ಕಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಷ್ಟನ್ನು ತಿಂದು ಬದುಕಿ, ಬಾಳಿ, ನಲಿದು ಸವೆದು ಹೋಗುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಅಂಶದ ‘ಒಡೆತನದ’ ವರ್ತನೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಣಿಯೂ ಸಹ ತನ್ನ ಆಹಾರದ ಭದ್ರತೆಗಾಗಿ, ತನ್ನ ಗುಂಪಿನ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಸೀಮೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಸೀಮೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ಬರುವ ಪ್ರಾಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಇವು ಹೋರಾಡುತ್ತವೆ. ತಮ್ಮೊಳಕ್ಕೆ ಹೊರಗಿನದನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇವು ಇಚ್ಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇದೆಲ್ಲಾ ನಡೆಯುವುದು ತನ್ನ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲಿ ಕುತ್ತು ಬರುತ್ತದೆಯೋ ಎಂಬ ಅಭದ್ರತೆಯಲ್ಲಿ. ವಿವೇಚನಾಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ವರ್ತಿಸಿದ ಹಾಗೆಯೇ ಮನುಷ್ಯನೂ ವರ್ತಿಸುವುದೆಂದರೆ? ಒಂದು ದೇಶದ ಪ್ರಜೆ ಮತ್ತೊಂದು ದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕೆಂದರೆ ಅಲ್ಲಿನ ಸರಕಾರದ ಅಂದರೆ ಅಲ್ಲಿನ ಜನಗಳ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಮನುಷ್ಯರಾಗಿ ನಮ್ಮದು ಅದೆಂಥಾ ಹಿರಿಮೆ?

ಮನುಷ್ಯ ಸರ್ವಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಾಳಿ ಬದುಕಬೇಕು. ಆತನ ಎಲ್ಲಾ ಆವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದಕ್ಕೆ ನಿಸರ್ಗ ಸಮರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಈ ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಪತ್ತಿನ ಮೇಲೂ ಎಲ್ಲರ ಹಕ್ಕು ಇದೆ. ತನ್ನ ಜೀವಿತಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟು ಬೇಕೋ ಅಷ್ಟು ನಿಸರ್ಗ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಉಳಿದದ್ದನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡದೆ ಬದುಕಬೇಕಾದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಮನುಷ್ಯನ ಮೇಲಿದೆ. ಆದರೆ ದೇಶಗಳ ಗಡಿಯನ್ನು ಕೊರೆದುಕೊಂಡು ಕೂತಿರುವ ನಾವು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಾದರೂ ಏನನ್ನು? ನಿಸರ್ಗದ ಸಂಪತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಯಜಮಾನಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದೇವೆ. ತಮ್ಮ ತಾತಂದಿರು, ಮುತ್ತಾತಂದಿರು ಅಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದರು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಗಳು, ಪೆಟ್ರೋಲಿನ ಬಾವಿಗಳು ಒಂದು ದೇಶದವರ ಒಡೆತನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿ, ಸಮೃದ್ಧವಾದ ಕಾಡುಗಳ ಮೇಲೆ ಇನ್ಯಾವುದೋ ದೇಶ ತನ್ನ ಮೊಹರನ್ನು ಒತ್ತುತ್ತದೆ. ಒಂದು ದೇಶದಲ್ಲಿನ ಜನರು ಕನಿಷ್ಠ ಆವಶ್ಯಕತೆಗಳ ಪೂರೈಕೆಯಾಗದೆ ಹತಾಶೆಯಲ್ಲಿ ನರಳಿ ಪ್ರಾಣಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅತಿಯಾಗಿ ತಿಂದು  ವಿವಿಧ ರೋಗಗಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಜನರು ಸಾಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲರ ಆವಶ್ಯಕತೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದಕ್ಕೆ ಬಳಕೆಯಾಗಬೇಕಾದ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಸಂಪತ್ತಿನ ಪಾಲು ಪಡೆಯಲು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಒಡೆತನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡು ಕುಳಿತವರ ಮರ್ಜಿಯನ್ನು ಕಾಯುತ್ತಾ ಕೂರಬೇಕಾಗುತ್ತೆ.

ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ಬದುಕನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಘಟಿತವಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕುಟುಂಬ, ಗ್ರಾಮ, ರಾಜ್ಯ, ದೇಶಗಳೆಂಬ ಯುನಿಟುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡ. ಇವೆಲ್ಲಾ ಕೇವಲ ಆತನ ಸೃಷ್ಟಿ. ಆತ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ನಿಜವಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವುದು, ಬದುಕಿರುವುದು ಮನುಷ್ಯ. ಹಸಿವಾಗುವುದು ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ, ಸಮಾಜಕ್ಕಲ್ಲ. ನೀರು ಕುಡಿಯುವವನು ಮನುಷ್ಯ ‘ಭಾರತ’ ಎಂಬ ದೇಶವಲ್ಲ. ಜ್ಞಾನ ಬೇಕಿರುವುದು ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ, ‘ಆಫ್ರಿಕಾ’ ಎಂಬ ಭೂಭಾಗಕ್ಕಲ್ಲ. ಆಡಳಿತದ, ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಏರ್ಪಾಟುಗಳಿಂದಾಗಿ ನಮ್ಮ ಮೂಲಭೂತ ಘಟಕವಾದ ‘ವ್ಯಕ್ತಿ’ಯೇ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಒಂದು ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಹೆಸರಿಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಭೂಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಭ್ರಮಯೆಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಹೆಸರಿನ ಭೂಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮನುಷ್ಯರ ಪ್ರಾಣ ಆಹುತಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಧರ್ಮಗಳ, ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ  ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ    ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರು ಬದುಕನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ದೇಶ, ಗಡಿ, ಪಹರೆ, ಸೈನ್ಯ ಎಂದೆಲ್ಲಾ ನಾವು ಮಾಡಿಕೊಂಡದ್ದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನ ಬದುಕನ್ನು ಬದುಕಲು. ಆದರೆ ಈಗ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದೇನು? ದೇಶ ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಯುದ್ಧ, ನೆಲೆಯಾಗುತ್ತಿರುವ ವೈಮನಸ್ಸುಗಳಿಗೇನಾದರೂ ಅರ್ಥವಿದೆಯೇ?

‘ದೇಶಪ್ರೇಮವೆಂಬ ಭಾವನೆಯಿಂದಾಗಿ ಯುದ್ಧಗಳು ಹುಟ್ಟುವುದು’ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು  ಜಾಗತಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿನ ಸಾಲು ಸಾಲು ಕಾಳಗಗಳ, ಮಹಾ ಸಮರಗಳ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ತಿರುವಿ ಹಾಕಿದರೆ ಸಾಕು. ಬೇಲಿಗಳಿಲ್ಲದ ಇಡೀ ಭೂಮಿಯನ್ನೇ ಒಂದು ದೇಶವಾಗಿ ಕಾಣಲು ದೇಶ ಪ್ರೇಮ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ. ದೇಶಪ್ರೇಮದ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿರುವುದು ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ, ಇತರ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗಿನ ತುರಿಸಿನಲ್ಲಿ. ಹೀಗಾಗಿ ದೇಶಪ್ರೇಮವೆಂಬ ಉನ್ಮಾದ ಮನುಷ್ಯನ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಮರೆಯಾಗುವವರೆಗೂ ರಕ್ತಪಾತ, ಕೊಲೆ, ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಕೊರತೆಯಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ಈ ಸಂಚಿಕೆಯ ಚರ್ಚೆಯ ವಸ್ತು, ಇಪ್ಪತೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮಾಹಿತಿಕ್ರಾಂತಿಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರು, ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಅಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತಿದೆಯೇ? ಇಲ್ಲ, ಯಾವ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಗುರುವಿನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಯಾವುದರಿಂದಲೂ ತುಂಬಲುಸ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ ಚೇತನ್ ಸಾಗರ್.

ವಿದ್ಯೆಯೆಂಬುದು ಒಬ್ಬ ಕೊಟ್ಟು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಕೂಡಿಡಬಹುದಾದ ವಸ್ತುವಲ್ಲ. ಅದು ಬಿಕರಿಯಾಗುವ ಮಾಲೂ ಅಲ್ಲ. ಹಣವಿದ್ದವನು, ಅಧಿಕಾರವಿದ್ದವನು, ವಶೀಲಿ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿದ್ದವನು ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದಾದ ಸಂಪತ್ತಲ್ಲ. ಬಲ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಸವಲತ್ತೂ ಅಲ್ಲ. ಅಸಲಿಗೆ ಅದು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಮೆರೆಯಬಹುದಾದ ಐಶ್ವರ್ಯವೂ ಅಲ್ಲ. ವಿದ್ಯೆಯೆಂಬುದು ಶುದ್ಧವಾಗುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಕುಲುಮೆಯ ಕಾವಿನಲ್ಲಿ ನಲುಗಿ ಚಿನ್ನ ಹೊಳೆಪು ಪಡೆಯುವಂತೆ ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ, ತಿಳಿವಿಗೆ ಹೊಳಪು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ. ಹೀಗೆ ಚಿನ್ನಕ್ಕೆ ಪುಟಕೊಡುವ ಮಾಂತ್ರಿಕನೇ ಶಿಕ್ಷಕ. ಕಲ್ಲು ಮಣ್ಣುಗಳ ಅದಿರನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿ ಚಿನ್ನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವ ಜಾದೂಗಾರನೇ ಗುರು ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

ಇಪ್ಪತೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನವನ್ನು ಮಾಹಿತಿ ಸ್ಫೋಟದ ಶತಮಾನ ಎಂದೇ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಬಾಂಬ್ ಸ್ಫೋಟದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಒತ್ತಡ ಹಾಗೂ ರಭಸದೊಂದಿಗೆ ಮಾಹಿತಿಯು ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಮಾನವ ಕುಲ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದ ಹಲವು ಅದ್ಭುತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಯಾವ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ತಿಳಿಯಬೇಕಾದರೂ ಕಂಪ್ಯೂಟರಿನ ಎದುರು ಪದ್ಮಾಸನ ಹಾಕಿ ಕುಳಿತರೆ ಸಾಕು. ಜಗತ್ತಿನ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅಂತರ್ಜಾಲವೆಂಬ ಮಾಟಗಾತಿ ನಮ್ಮೆದುರು ತಂದು ಸುರಿಯುತ್ತಾಳೆ. ಯಾರ ಹಂಗೂ ಇಲ್ಲದೆ, ಯಾರ ಮರ್ಜಿಗೂ ತಲೆಬಾಗದೆ ನಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನೆಲ್ಲಾ ಪಡೆಯುವ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಮಾಹಿತಿ ಕ್ರಾಂತಿಯು ಒದಗಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಒಂದು ತುದಿಬೆರಳ ಚಿಟುಕಿನಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಜ್ಞಾನವೆಲ್ಲಾ ಕಣ್ಣೆದುರು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಹಿಂದಿನಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಗುರು ಹಾಗೂ ಶಿಷ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ತನ್ನ ಪ್ರಸ್ತುತತೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಪ್ರಶ್ನೆ. ಮಾಹಿತಿಯ ಅಲೆಯ ಮೇಲೆ ತೇಲುತ್ತಿರುವವರಿಗೆ ‘ಗುರು’ ಎಂಬ ಸ್ಥಾನವೇ ಸವಕಲು ನಾಣ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಉಡಾಫೆಯಿದೆ. ಗುರುವಿನ ಹಂಗಿಲ್ಲದೆ ಏನನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಕಲಿಯಬಹುದು ಎಂಬ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ.

ಕುವೆಂಪು ತುಂಬಾ ಹಿಂದೆ ಕವನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಗುರು ಹಾಗೂ ಗುರಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದರು. ಹಿಂದೆ ಗುರು ಹಾಗೂ ಮುಂದೆ ಗುರಿ ಇರುವ ಮಂದಿ ಧೀರರ ಹಾಗೆ ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದು. ಧೀರರಿಗೆ ಮುಂದೆ ಗುರಿಯೂ ಇರಬೇಕು, ಹಿಂದೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮಾಡುವ ಗುರುವೂ ಇರಲೇಬೇಕು. ಒಂದು ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ತರಕಾರಿ, ನೀರು, ಮಸಾಲೆ, ಉಪ್ಪು, ಕೊತ್ತಂಬರಿ ಹಾಕಿದ ತಕ್ಷಣ ಅದು ಸಾಂಬಾರು ಆಗಿಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಂದೇ ಹದದಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸುವ ಬೆಂಕಿ ಬೇಕು ಅದು ಗುರು. ಶಿಕ್ಷಕನಿಲ್ಲದೆ ಗುರಿಯೆಡೆಗೆ ನುಗ್ಗಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದು ಹಗಲು ಕಂಡ ಬಾವಿಗೆ ರಾತ್ರಿ ಬಿದ್ದ ಹಾಗಾಗುತ್ತದೆ.

ಪುಸ್ತಕಗಳು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಿತ್ರ ಎನ್ನುವುದು ಸರಿ. ಅಂತರ್ಜಾಲ ಮಾಹಿತಿಯ ಕಣಜ ಎನ್ನುವುದನ್ನೂ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳೋಣ. ಆದರೆ ಅವು ನಿರ್ಜೀವವಾದ ಸಂಗತಿಗಳು. ಒಂದು ಪುಸ್ತಕಕ್ಕೆ ತಾನು ಕೊಡುತ್ತಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಅರಿವು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮೇಲಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಮಾಹಿತಿಯ ಕ್ರೂಢೀಕರಣ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಮೆದುಳು ಕೇವಲ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಲ್ಲ. ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಆವಶ್ಯಕವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಆತನ ಸರ್ವತೋಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಆಗುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದದ್ದು ಶಿಕ್ಷಕರ ಕರ್ತವ್ಯ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಭಾವ ಲೋಕದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಬೇಕು, ಅವನ ಕಲ್ಪನಾ ಶಕ್ತಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಸಿಕ್ಕಬೇಕು. ಬದುಕು ಸಹ್ಯವಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಆತನ ಹೃದಯವಂತಿಕೆಗೆ ಪುಟ ಕೊಡಬೇಕು. ಆತನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ, ಎದೆಗಾರಿಗೆ, ಹೋರಾಟ ಮಾಡುವ ನೈತಿಕ ಶಕ್ತಿ ಜೊತೆಗೇ ಸೋಲನ್ನು ಸಮಚಿತ್ತದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಗುರು ಅತ್ಯವಶ್ಯಕವಾಗಿ ಬೇಕು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಒಂದು ಸಸಿಗೆ ಚಿಗುರಿಕೊಂಡು ನೆಲದೊಳಗೆ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹರಡಿಕೊಂಡು ಭದ್ರವಾಗಲು, ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಿ ಹರಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವವರೆಗೆ ಸುತ್ತಲೂ ಬೇಲಿ ಹಾಕಬೇಕಾದುದು ಆವಶ್ಯಕ. ಬೇಲಿ ಸಸಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗೆ, ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಹಾಕುವುದೇ ಹೊರತು ಸಸಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕುಂಠಿತಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಅಲ್ಲ. ಸಸಿಗಳಿಗೆ ಆಸರೆಗೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕೋಲು ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಅದು ಸಾವಿರಾರು ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಆಸರೆ ನೀಡುವ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಮರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ ಸಸಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಆಸರೆ ಹಾಗೂ ಸಹಾಯ ಬೇಕು. ಇದೇ ಕೆಲಸವನ್ನು ಶಿಕ್ಷಕನಾದವನು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಪುಸ್ತಕಗಳು ಎಷ್ಟೇ ಇದ್ದರು ಏನನ್ನು, ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಯಾವಾಗ ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎನ್ನುವ ವಿವೇಕ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಪಕ್ವವಾಗದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಅದು ಅನರ್ಥಕ್ಕೆ ಈಡು ಮಾಡುವುದೇ ಹೆಚ್ಚು. ಪುಸ್ತಕವಾಗಲೀ ಅಂತರ್ಜಾಲವಾಗಲೀ ತನ್ನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಮನಸ್ಸು ಪಕ್ವವಾದದ್ದಾ ಅಥವಾ ಇನ್ನೂ ಅಪಕ್ವವಾ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಜೊತೆಗೆ ಅವು ತಾವು ಕೊಡುವ ಮಾಹಿತಿ, ಜ್ಞಾನದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಶಕ್ತವಾದವಲ್ಲ. ಅವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಶಕ್ತವಾದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಯಾವ ರೀತಿಯಿಂದಲೂ ನೆರವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪುಸ್ತಕಗಳು, ಅಂತರ್ಜಾಲ ಎಂದಿಗೂ ಶಿಕ್ಷಕನ, ಗುರುವಿನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತುಂಬಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ದಾಸರು ಹಾಡಿ ಹೊಗಳಿದ್ದು, ‘ಗುರುವಿನ ಗುಲಾಮನಾಗುವ ತನಕ ದೊರೆಯದಣ್ಣ ಮುಕುತಿ’ ಎಂದು!

ಈ ಸಂಚಿಕೆಯ ಚರ್ಚೆಯ ವಸ್ತು, ಇಪ್ಪತೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮಾಹಿತಿಕ್ರಾಂತಿಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರು, ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಅಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತಿದೆಯೇ? ಹೌದು, ಮಾಹಿತಿ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಈ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕ ನೆಪಮಾತ್ರವಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರವೇ ವ್ಯಾಪಾರೀಕರಣಗೊಂಡಿರುವಾಗ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಪ್ರಸಾದ್.

‘ಗುರು ಹೆಗಲ ಮೇಲಿನ ಹೆಣ. ಅದನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಹಾಕಿ ನೀನು ಮುಂದೆ ಸಾಗು’
– ಸತ್ಯಕಾಮ

ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಗುರುವಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೇ ಸಂಚಕಾರ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುವ ಕುರುಹುಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತಿವೆ. ‘ಗುರು ಬ್ರಹ್ಮ, ಗುರು ವಿಷ್ಣು, ಗುರುವೇ ಪರಮೇಶ್ವರ’ ಎಂದು ಪೂಜಿಸಿದ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲೂ ಸಹ ಗುರುವಿನ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆಯೇ ಎಂಥಾ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನಾದರೂ ಕಲಿಯಬಹುದು ಎಂಬ ವಾತಾವರಣದ ಸೂಚನೆಗಳು ಸಿಕ್ಕುತ್ತಿವೆ. ಶಿಕ್ಷಕರಿಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಹುಟ್ಟಿದ ದಿನವನ್ನೇ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟ ಭಾರತದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಶಿಕ್ಷಕ ಡಾ||ಎಸ್.ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮಂದಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ಹಾಗೂ ಆದರ್ಶವಾಗಿರುವ ಭಾರತದ ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ, ಗುರು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿ ಹಾಕಿದ, ಗುರುಕುಲಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ‘ಗುರು’ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಒದಗಿಸಿಕೊಟ್ಟ ಋಷಿಗಳನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತಲೇ, ಅವರ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಗೌರವಯುತವಾಗಿ ತಲೆಬಾಗುತ್ತಲೇ ಇಂದು ಅಂತರ್ಜಾಲ ಹಾಗೂ ಮಾಹಿತಿ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಆಲೋಚಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

‘ನಾನು ಹುಟ್ಟುತ್ತಲೇ ಜೀನಿಯಸ್ ಆಗಿದ್ದೆ. ನಮ್ಮ ಶಾಲೆಗಳು ನನ್ನನ್ನು ಸರ್ವನಾಶ ಮಾಡಿದವು’ ಎಂಬ ವಾಕ್ಯ ಅನೇಕ ಮಂದಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಟೀಶರ್ಟುಗಳ ಮೇಲೆ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದರ ಹಿಂದಿರುವ ವ್ಯಂಗ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಿನಿಕತನದ ಮೊನಚನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಪಕ್ಕಕ್ಕಿಟ್ಟು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಈ ಮಾತು ಅದೆಷ್ಟು ಸತ್ಯ ಎಂಬುದು ವೇದ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣ ಪದ್ಧತಿ ಹಾಗೂ ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಕರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ದಿನೇ ದಿನೇ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರತಿಭೆಗಳ ಕಗ್ಗೊಲೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಶಿಕ್ಷಕ ಎನ್ನುವವನು, ಸತ್ಯಕಾಮರು ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ ದಾರಿ ತೋರುವ ಮ್ಯಾಪ್ ಮಾತ್ರವಾಗದೆ ದಾರಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯಬೇಕಾದ ಹೆಣವಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಬೆನ್ನನ್ನು ಏರಿದ್ದಾನೆ. ಗುರು, ಶಿಕ್ಷಕ ಎಂದ ಕೂಡಲೆ ಋಷಿ ಮುನಿಗಳ ಆಶ್ರಮಗಳನ್ನು, ಗುರುಕುಲ ಮಾದರಿಯ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನೆನೆಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಇಂದಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರು ಎಂಥವರಿದ್ದಾರೆ ಹಾಗೂ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎಂಥದ್ದಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ವಾಸ್ತವದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ತೆರೆದಿಡಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಹಿಂದೆ ಶಿಕ್ಷಣವೆಂಬುದು ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಬಂಧ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಕೊಟ್ಟು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ವ್ಯವಹಾರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಶಿಷ್ಯ ಗುರುವಿನ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲೇ ಇದ್ದು ಗುರುವಿನ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಆಶ್ರಮದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಿದ್ದ. ಆ ಮೂಲಕ ಗುರುವಿನಿಂದ ಪಡೆಯುವ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಮನೋಭೂಮಿಕೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧ ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ. ಆತನಿಗೆ ಗುರುದಿನ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದಷ್ಟೂ ಕಾಲ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು ಎಂಬ ಹಂಬಲವಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೆ ತಾನು ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಕೊಡಬೇಕಾದ ಮರ್ಯಾದೆ ಎಂಥದ್ದೂ ಎಂಬುದನ್ನೂ ಆತ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದ. ತಾನು ಕಲಿತ ಶಿಕ್ಷಣದಿಂದ ತನ್ನ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದ ಜೊತೆಗೆ ಸಮಾಜದ ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನೂ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಗುರಿ ಆತನಲ್ಲಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಎಂಬುದು ಆಗ ಸಮಾಜದ ನೀತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಗುರುವಿಗೋ ಶಿಷ್ಯಂದಿರಿಗೆ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಧಾರೆಯೆರೆಯುವುದೇ ಜೀವನದ ಪರಮೋದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.

ಆದರೆ ಈಗಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೇಗಿದೆ? ಶಿಕ್ಷಕನಾಗಲೇ ಬೇಕು ಎಂದು ಎಷ್ಟು ಮಂದಿ ಜೀವನ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ? ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಧಾರೆಯೆರೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಅದೆಷ್ಟು ಮಂದಿ ಶಿಕ್ಷಕರು ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಕೈ ಇಟ್ಟು ಹೇಳಬಲ್ಲರು? ಧಾರೆಯೆರೆಯಲು ಅವರ ಬಳಿ ವಿದ್ಯೆ ಇದ್ದರೆ ತಾನೆ! ಬೇರಾವ ಕೆಲಸವೂ ಸಿಕ್ಕದಿದ್ದರೆ ಶಿಕ್ಷಕನಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಆಲೋಚಿಸಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಧಾವಿಸುವವರಿಗೆ ‘ಗುರು’ವಿನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತುಂಬುವಂಥ ಅರ್ಹತೆ ಇರುತ್ತದಾ? ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿದ್ದ ಹಾಗೆಯೇ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರವೂ ಹಣ ಮಾಡುವ ದಂಧೆಯಾಗಿರುವಾಗ ಯಾವ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ನಾವು ಅಪೇಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ? ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿರುವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ವ್ಯಾಕರಣವೇ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲೂ ಚಲಾವಣೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಕಸ್ಟಮರ್ ಆಗುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಶಾಲೆಗಳು ಒಳ್ಳೆಯ ಕಸ್ಟಮರ್ ಸರ್ವೀಸ್ ಕೊಡುವ ಕಂಪನಿಗಳಾಗುತ್ತಿವೆ. ಅವಕ್ಕೂ ಜಾಹೀರಾತು, ಡೊನೇಷನ್ ಪೈಪೋಟಿ, ರಾಜಕೀಯದ ಪಿಡುಗುಗಳು ಅಂಟಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಪಾಸು ಮಾಡುತ್ತಾ ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾರ್ಕು ಗಳಿಸುವ ಉದ್ಯಮವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ. ಶಿಕ್ಷಣ ಪದ್ಧತಿಯು ಮಾರ್ಕುಗಳನ್ನೇ ‘ವಿದ್ಯೆ’ಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಪಾಸು ಮಾಡಿದವರನ್ನೇ ವಿದ್ಯಾವಂತರು ಎಂದು ಘೋಷಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ‘ಗುರು ಬ್ರಹ್ಮ, ಗುರು ವಿಷ್ಣು…’ ಎನ್ನುವುದು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗುತ್ತದೆ. ಗುರುವನ್ನು ದೈವ ಎಂದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಭಾವಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವುದು ಅತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇವೆಲ್ಲದರ ಜೊತೆಗೆ ಡೊನೇಶನ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಸಲ್ಲ ಬೇಕಾದ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ವಂಚಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಇಂಟರ್ನಲ್‌ಗಳು, ಅಟೆಂಡೆನ್ಸಿನ ನೆಪದಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಿಕ್ಷಕರು, ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ದುರುಪಯೋಗ ಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಗುವ ಕಾಮುಕರು ಇಂಥದ್ದೆಲ್ಲಾ ಕಣ್ಣ ಮುಂದೇ ನಡೆಯುವಾಗ ‘ಗುರುವಿನ ಗುಲಾಮನಾಗು..’ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಯಾರಿಗೆ ಮನಸ್ಸು ಬಂದೀತು?

ವಿದ್ಯೆಯೆಂಬುದು ವಿದ್ಯೆಯಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಗುರುವೆಂಬುವವನು ಗುರುವಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ – ಇದು ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟವಾದರೂ ಈ ದಿನದ ಸತ್ಯ. ಗುರು ಪರಂಪರೆಯಿಂದ ಎಂದಿಗೂ ನಿಜವಾದ ವಿದ್ಯಾಕಾಂಕ್ಷಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ದಕ್ಕಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಏಕಲವ್ಯ ಹಾಗೂ ದ್ರೋಣರ ಕಥೆಯಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಈ ಪರಂಪರೆಯ ಹಂಗಿನಿಂದ ಹೊರಬರಲು ನಮಗೆ ಆಶಾಕಿರಣವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಿರುವುದೇ ಈ ಮಾಹಿತಿ ಕ್ರಾಂತಿ ಹಾಗೂ ಪುಸ್ತಕ ಲೋಕ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಯಾರೂ ನಿಷಿದ್ಧರಲ್ಲ. ಇವು ನಿಮ್ಮ ಜಾತಿ ಯಾವುದು, ನಿಮ್ಮ ವಂಶ ಯಾವುದು, ನಿಮ್ಮ ಪೂರ್ಜರು ಯಾರು ಎಂದು ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಗಂಡೋ, ಹೆಣ್ಣೋ ಎಂದು ಭೇದ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಚಿಕ್ಕವರು, ದೊಡ್ಡವರು ಎಂಬ ತಾರತಮ್ಯ ಇವಕ್ಕೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಯಾರೆಂದರೆ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ವಿದ್ಯೆಗಾಗಿ ಕೈಚಾಚ ಬಹುದು. ಇವು ಮೊಗೆದು ಮೊಗೆದು ಕೊಡುತ್ತವೆ. ಅರ್ಹತೆಯಿರುವವರು ಅದನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಪುಸ್ತಕಗಳು ಎಂದಿಗೂ ನಮ್ಮ ಬಲಹೀನತೆಯ ಲಾಭ ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂತರ್ಜಾಲ ಎಂದಿಗೂ ಶೋಷಣೆಗೆ ಕೈ ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ. ಹಳ್ಳಿಯ ಮೂಲೆಯ ಹುಡುಗನು ಸಹ ನಾಸಾದ ಬಾಗಿಲು ತಟ್ಟಬಹುದು. ಬಡವನ ಮಗಳು ಸಹ ವರ್ಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನೊಳಕ್ಕೆ ಹೋಗಬಹುದು. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಸೌಲಭ್ಯ ಕೊಡಮಾಡಿರುವ ಮಾಹಿತಿ ಕ್ರಾಂತಿ ಶಿಕ್ಷಕನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟ. ಶಿಕ್ಷಣವೆನ್ನುವುದು ವ್ಯಾಪಾರವಾಗಿರುವಾಗ, ಶಿಕ್ಷಕನೆಂಬುವವನು ದಲ್ಲಾಳಿಯಾಗಿರುವಾಗ ಅರಿವೇ ಗುರು, ಪುಸ್ತಕವೇ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ, ಅಂತರ್ಜಾಲವೇ ಜ್ಞಾನದೇಗುಲ ಎನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೇನಿದೆ?